De COVID-19 pandemie is alles overheersend. Op dit moment zijn er 3 miljard mensen over de hele wereld in lockdown. De economische consequenties zijn verreikend. In sommige landen zijn complete industriële sectoren stilgevallen. Satellietbeelden van NASA laten drastische verminderingen zien in de uitstoot van broeikasgassen in gebieden met grote concentraties, zoals China of Noord-Italië.
[Source]
De economische crisis die al meerdere jaren gaande is, barst nu volledig uit onder de druk van de lockdown en brengt een nieuwe en zware klap toe aan de wereldeconomie. Sommige reactionairen zijn verheugd en gaan zelfs zo ver dat ze met uitspraken komen zoals ‘het virus is de oplossing om de wereld te redden!’. Marxisten over de hele wereld moeten zich tegen dit soort onzin keren.
Het virus, de oplossing?
Zoals gezien in de recentelijke klimaatmarsen, is de strijd voor het milieu voor een groeiend aantal arbeiders en jonge mensen over de hele wereld een prioriteit geworden. Zij hebben gelijk. Kapitalisten offeren de toekomst van de mensheid op het altaar van winst.
Er is een urgente noodzaak om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, om zo toekomstige generaties een gezond milieu en een waardig leven te garanderen. Maar in deze beweging zijn er ook reactionaire stromingen: cynische lagen geïnspireerd door theorieën vanuit het malthusianisme van “overbevolking” zoals de “degrowth” theorieën. Ondanks de verschillen tussen deze reactionairen onderling, delen zij allemaal één fundamenteel idee: er zijn te veel mensen op deze planeet!
Sinds de start van de pandemie hebben wij op social media veel discussies gezien van mensen die het idee verwelkomen dat het virus de oplossing is voor het probleem van vervuiling – zelfs al kost dit tienduizenden doden. Sommigen gaan zelfs verder en genieten van het feit dat de mensheid in aantal vermindert. Marxisten verwerpen dit soort stellingen en laten ze achter waar ze horen, in de afvalbak van reactionaire ideologieën. Niet alleen verheugen deze mensen zich op de dood van tienduizenden, ze hebben het ook nog fout!
In tegenstelling tot wat wij vaak horen (bijvoorbeeld van de leiders van Extinction Rebellion) zijn er niet te veel van ons in vergelijking met de “capaciteit” van Aarde. Onze huidige voedselproductie is genoeg om meer dan 13 miljard mensen adequaat te kunnen voeden. Dat is dubbel onze huidige bevolking. Om grondstoffen te besparen zouden we zelfs de productie van voedsel kunnen verminderen en er zou nog steeds meer dan genoeg zijn om iedereen te voeden. Dit is allemaal het geval, maar mensen verhongeren toch. Dit is omdat voedsel geven aan de mensen die het nodig hebben, geen winst opbrengt voor de kapitalisten. Voedsel laten ze daarom verrotten, teloor gaan, soms zelfs verbranden, terwijl velen dit nodig hebben.
"In tegenstelling tot wat wij vaak horen (bijvoorbeeld van de leiders van Extinction Rebellion) zijn er niet te veel van ons in vergelijking met de “capaciteit” van Aarde."
Overproductie komt ook voort uit kapitalistische concurrentie. Bedrijven produceren veel meer dan nodig in de hoop om hun de marktaandelen van hun concurrenten te verminderen – zelfs als dit wereldwijd kostbare grondstoffen verspilt. Het probleem dus is niet de productie zelf, maar de manier waarop het georganiseerd en uitgevoerd wordt in de huidige kapitalistische economie. COVID-19 gaat hier geen oplossing voor vinden. Het kan het zelfs verergeren.
Zoals hierboven uitgelegd, fungeert de COVID-19 pandemie als een vlam in de pan voor een zeer diepe economische crisis. Kapitalisten weten dit en vallen op dit moment al de sociale verworvenheden van onze klasse aan om competitief te blijven op de internationale markten. Kijk bijvoorbeeld naar Frankrijk, waar een noodwet ingesteld is die werknemers verplicht tot soms wel 60 uur per werk te werken en die het werk op zondag verlengt. Over de hele wereld zal de brutale uitbuiting van arbeiders alleen maar toenemen als het gewicht van de crisis door de kapitalisten op de schouders van de arbeidersklasse wordt gelegd.
Volgens één studie zou de verminderde vervuiling in China wegens de lockdown meer levens kunnen redden dan COVID-19 wegneemt. Dit is op de korte termijn misschien waar, maar dan negeer je alle andere consequenties van deze pandemie. Wij staan nu aan de vooravond van een periode van diepe economische neergang en sociale omwenteling. En deze crisis gaat een hoeveelheid van leed en sterfte veroorzaken die de zogenoemde “bijkomstige voordelen” van de pandemie teniet zullen doen: zelfmoorden, sterfte op werk en fysiologische en psychologische ziektes zullen toenemen wanneer de krachten van het kapitaal de arbeidersklasse aanvallen.
Hiernaast betekent de pandemie niet het einde van de vervuiling. Kapitalisten over de hele wereld zullen proberen de economische machine herop te starten door het op volle toeren te laten draaien. De gasuitstoten zullen al snel de gassen die door de lockdown verminderd zijn, inhalen en zelfs overtreffen. Milieustandaarden kosten bedrijven geld en worden opgeofferd. De lucht zal nooit schoon zijn onder het kapitalisme.
Revolutie!
Op een wereldwijde schaal roepen miljoenen jongeren en arbeiders op tot een verandering van het systeem om klimaatverandering tegen te gaan. De oplossing is er en die is niet te vinden in oproepen tot het verminderen van het aantal mensen. Als deze vermindering van vervuiling het bewustzijn van de massa zou kunnen beïnvloeden, dan is dat het beste door aan te tonen dat een snelle vermindering van de uitstoot van broeikasgassen mogelijk is. Nu blijft er een echte vraag over: op welke manier kunnen we op de lange termijn de vervuiling verminderen?
In feite worden onze ecosystemen verwoest door het systeem waarin wij leven. Grote bedrijven beslissen wat er geproduceerd wordt en hoe er geproduceerd wordt. Kapitalisten die winst maken via de winning van niet-hernieuwbare en vervuilende grondstoffen zullen hun winsten niet op geven. De dramatische urgentie van de situatie, samen met het gebrek aan actie van de kapitalistische overheden, legt de tegenstellingen in het systeem bloot. Achter de onoprechte retoriek van de bourgeoisie vindt men enkel een houding van “na mij de zondvloed!”.
Ondanks wat de verdedigers van het kapitalisme geloven, laat de huidige crisis zien dat het de arbeiders zijn die het hart van de samenleving vormen. Niemand zou worden behandeld of gevoed als dokters, verpleegsters en kassières hun gezondheid en levens niet zouden riskeren. Om onze ecosystemen te redden hebben wij drastisch een samenleving nodig waarin er wordt geproduceerd voor de nood van de velen en niet de winst van de enkelen. Om dit te bereiken moeten wij de kapitalistische klasse onteigenen en de economie democratisch plannen. Op deze manier wordt het mogelijk om productie in vervuilende sectoren te verminderen en onderzoek te verrichten naar manieren waarop wij schone, hernieuwbare energiebronnen kunnen ontwikkelen. De enige oplossing voor klimaatverandering ligt in de ontwikkeling van deze nieuwe samenleving: socialisme. De enige manier hiertoe, revolutie!