President Lugo van Paraguay werd in beschuldiging gesteld en vervangen door vicepresident Franco van de Liberale Partij. Hoewel Lugo tekortkomingen had en hij pogingen tot verzoening ondernam, hij slechts kleine hervormingen doorvoerde ter aanmoediging van de arbeiders- en boerenbewegingen, was hij toch ontoelaatbaar geworden voor de heersende klasse.
Op 15 juni resulteerde een vooraf geplande confrontatie tussen landbouwers en de politie in 17 doden in Curuguaty (Paraguay). De dag nadien benoemde Lugo een nieuwe minister van binnenlandse zaken en een nieuwe nationale chef van politie. De confrontatie volgde op een maand van landbezetting door de boeren. De verwijdering van de minister en van de politiechef en de 17 slachtoffers werden als excuus gebruikt om een staatsgreep te plegen tegen President Lugo.
Het door de boeren bezette land was eigendom van Blas Riquelme, een zakenman en politicus actief in de Colorado Partij, de belangrijkste burgerlijke partij en een van de pijlers van de heersende klasse. De leider van de Colorado Partij en potentieel presidentskandidaat in 2013, Horacio Cartes, leidde de procedure tot afzetting van Lugo. Het gebruik van deze ‘legale’ en ‘constitutionele’ techniek om de president af te zetten is een kopie van wat de oligarchie drie jaar geleden in Honduras deed.
In de periode voor de coup was er een massabeweging van landbezettingen aan de gang. De ‘tentmensen’ (carperos), de landloze boeren die land innemen op een gelijkaardige wijze als de MST in Brazilië, hadden zich verdedigd tegen een aanval door scherpschutters, die gestuurd werden om een incident te veroorzaken zodat de Colorado Partij, en hun bondgenoten van de Liberale Partij, een excuus hadden voor de afzetting van Lugo.
De leider van de ‘tentmensen’, José Rodríguez, vertelde aan Radio Nacional dat de boeren zich op publiek terrein bevonden, op illegale manier verkregen door Riquelme. Voor de heersende klasse, vertegenwoordigd door de Colorado Partij en haar leden in de Senaat, maakt het allemaal niet zo veel uit of een landbezetting al dan niet wettelijk is. Sinds de verkiezing van Lugo speculeren ze al over zijn afzetting.
Tijdens de procedure stemden 39 senatoren voor de afzetting van Lugo, 4 stemden tegen, en 2 waren afwezig. Lugo aanvaardde de beslissing van de Senaat, maar hij omschreef zijn afzetting als een staatsgreep. Ook de linkse regeringen in Latijns-Amerika noemen de afzetting een coup en vergelijkbaar met de verwijdering van President Manuel Zelaya in Honduras in 2009. In het geval van Zelaya was er echter nooit een officiële afzettingsprocedure. (http://www.coha.org/land-reform-issues-intensify-as-paraguay-enters-into-a-political-crisis/)
Lugo verscheen op de nationale televisie en zei dat hij nooit zijn ontslag zou geven, maar toen even later vicepresident Federico Franco als president beëdigd werd, gaf Lugo het op. Franco zal president blijven voor de rest van de voorziene termijn van Lugo, die eindigt in augustus 2013. (http://www.bbc.co.uk/news/world-latin-america-18553813).
Alle traditionele partijen van de heersende klasse, de hiërarchie van de Kerk (die Lugo nog meer haatte omdat hij een ex-priester was), de massamedia, de grootgrondbezitters en de kapitalisten steunden Franco’s oproep tot ‘nationale eenheid’. De overgave van Lugo op basis van ‘wettelijkheid’ is een grote fout. Hij had weerstand moeten bieden, zoals Zelaya dat in Honduras deed. Lugo noemde dit een ‘snelle staatsgreep’, maar het grootste probleem is zijn terughoudende en twijfelende houding. Hij was verkozen door een sociale coalitie voor verandering om een halt toe te roepen aan het misbruik van de landbouwmultinationals, en dit is niet gebeurd.
De echte oorzaak van dit conflict is de historische en oneerlijke landverdeling in Paraguay, een trend die verder uitgebouwd werd door militair dictator Alfredo Stroessner tijdens zijn regeerperiode van 35 jaar. Stroessner schonk regelmatig grote delen land aan officieren van het leger, aan civiele aanhangers en aan buitenlandse bedrijven. Kleinere delen schonk hij aan lokale leiders van de Colorado Partij die sterke banden hadden met landeigenaars om zo steun te krijgen van de plattelandsbevolking. Stroessner schreef regelmatig decreten uit waarbij boeren (campesinos) verdreven werden van het land waar ze al jaren (zonder formele titel) op woonden en werkten.
Onder de leiding van de Colorado Partij hadden rijke Paraguayanen en buitenlandse multinationals zoals Cargill en Monsanto op illegale wijze 64 procent van hun gronden verkregen via schenkingen van de regering of door gewoonweg land in beslag te nemen van de boeren. Daarom bezetten vele landbouwers de gronden die in deze periode door de regering weggeschonken werden, omdat het land technisch gezien nog eigendom van de staat was. Ze voerden een lange strijd om hun land terug in bezit te krijgen en dat leidde tot voortdurende schendingen van de mensenrechten door de leiders van de Colorado Partij tegen de inheemse bevolking die de overgrote meerderheid uitmaakt van de landloze boeren. Deze acties van de boeren hadden ondersteund moeten worden door de regering van Lugo, maar dat gebeurde niet of onvoldoende.
Lugo leidde een coalitie voor verandering van kleine linkse organisaties, sociale bewegingen en vakbonden met de steun van de Liberale Partij (Partido Liberal Radical Auténtico, PLRA). Maar in plaats van de armen en de uitgebuitenen te steunen bij de landhervormingen en bij de strijd tegen de sojamultinationals deed hij toegevingen aan de Liberale en aan Colorado Partij, zodat deze een meerderheid behielden in de Kamer en zodoende hun veto konden stellen tegen zijn politiek. Lugo probeerde ook nooit de miljoenen uitgebuitenen te mobiliseren om de krachtverhoudingen in het Parlement te veranderen, en dit leidde tot zijn uitzetting. Het nieuwe regime zal zich niets aantrekken van de democratische principes en zal het het volk betaald zetten omdat het geprobeerd heeft de macht uit handen te nemen van de oligarchie.
Toen Lugo verkozen werd, controleerde 2 procent van de bevolking 77 procent van de vruchtbare gronden, terwijl kleine landbouwers, die 40 procent van de bevolking uitmaken, slecht 5 procent in handen hadden. Deze steeds groter wordende ongelijkheid heeft geleid tot aanzienlijke druk van de boeren met betrekking tot de grondverdeling en betwistbare eigendom van op zijn minst 30 procent van het land. Voor de landloze boeren, de arbeiders en de werkloze jeugd was de verkiezing van Lugo - die plaatsvond dankzij hun mobilisatie en de golf van veranderingen die door Latijns-Amerika trok - de kans om het land terug te krijgen. Voor de arbeiders in de energiesector betekende het ook een mogelijkheid om de privatisering van de belangrijke water- en elektriciteitsbedrijven een halt toe te roepen.
Vandaag is het werkloosheidspercentage 6,4 procent en de gedeeltelijke werkloosheid 25 procent. Een derde van de arbeiders werkt in de informele economie en nog een derde werkt in bedrijven waar aansluiting bij een vakbond verboden is. 64 procent van de Paraguayaanse arbeiders verdienen minder dan het minimumloon.
De confrontatie tussen de politie en de boeren in Curuguaty toont het falen van Lugo’s regering, het onvermogen om de sociale rechten van de massa’s te verzekeren en te verdedigen. Bovendien stelt de staatsgreep, geleid door de Colorado Partij en de Liberale Partij, niet alleen de zwakke democratische legitimiteit van Paraguay in vraag, maar toont ook de ware aard van de heersende klasse die landbouwhervormingen voorkwam en het politieke proces verder verwijderde van de meerderheid van de Paraguayanen. Wanneer hun belangen in gevaar zijn, trekken deze zogezegde democraten zich niets aan van democratie.
Wettelijke trucs
Artikel 225 van de Grondwet van Paraguay laat toe dat de President uit zijn functie gezet wordt voor ‘misbruik van zijn functie’ of voor misdaden begaan tijdens zijn mandaat. De beschuldiging moet gepresenteerd worden door de Kamer met een tweederde meerderheid. De parlementaire zwakheid van Lugo en zijn coalitie met de tweede bourgeois partij (de Liberale Partij) is een grote vergissing gebleken.
Wat de Colorado Partij en de Liberale Partij echt verafschuwen in het beleid van Lugo is dat hij de belichaming was voor een geest van revolutionaire veranderingen in Paraguay. De beschuldigingen voor de afzetting van Lugo gaan terug tot 2009, toen hij een bijeenkomst van de socialistische jeugd ‘toeliet’ in legerbarakken. Hij wordt ook beschuldigd van het aanzetten tot landbezetting. (http://elparroquianoultimahora.blogspot.co.uk/2012/06/conozca-los-cinco-puntos-en-los-que-se.html?spref=fbs)
Duizenden mensen demonstreerden aan de Senaat om Lugo te steunen na de stemming over zijn afzetting en er vonden gewelddadige confrontaties plaats tussen de demonstranten en de politie. Het verzet wordt stilaan georganiseerd, hoewel het te vroeg is om te voorspellen wat er zal gebeuren. Veel zal afhangen van het niveau van organisatie van de revolutionaire krachten, de vakbonden en de boeren.
De campagne tegen Lugo begon enkele maanden na zijn beëdiging met een ‘seksschandaal’ omdat hij als ex-priester kinderen had. De laatste maanden werd het teveel voor de oligarchie, want er was een toename van sociale mobilisaties en de Paraguayaanse Communistische Partij kreeg zijn erkenning, en ze besloten in te grijpen.
In 2009 schreven we op de site van In Defence of Marxism: ‘De laatste weken zijn de conflicten tussen het rechtswezen en het Congres harder geworden. Lugo zal moeten kiezen. De arbeiders en boeren die hem steunen doen dat op basis van de verwezenlijking van hun ambities. Als hij niet tegemoetkomt aan de eisen van het volk, zal er een nieuwe en veel moeilijkere situatie ontstaan.’ We besloten het artikel met te schrijven: ‘Lugo moet alle ministers die onderdeel uitmaakten van vorige regeringen verwijderen en tegemoetkomen aan de eisen van het volk, en vooral wat de agrarische hervorming betreft.’ Deze woorden zijn spijtig genoeg waarheid geworden, maar de strijd is nog niet gestreden.
De Lugo-regering werd ingezworen in augustus 2008 met een mandaat voor verandering. Ondanks een dubieuze parlementaire alliantie met de Liberale Partij op het laatste moment tonen de gebeurtenissen in Paraguay dat er geen middenweg is. Een regering steunt ofwel de onderdrukten, de arbeiders en de werklozen, de landloze boeren, ofwel steunt ze de bourgeoisie en de imperialisten. Iedereen die een ‘derde weg’ probeert, wordt verslagen door de reactionaire krachten, vanwege zijn zwakheid.
Wat staat de massa’s nu te doen?
De imperialisten en de nationale oligarchen voelen zich niet sterk genoeg om direct geweld te gebruiken, daarom gaan ze over tot allerhande ‘legale’ methodes om linkse regeringen te destabiliseren. In Venezuela probeerde men door de verwijdering van Chávez een legaal vacuüm te creëren dat opgevuld zou worden door een ‘civiele’ regering, een tactiek die in Haïti werkte. In Honduras was het excuus de zogezegde onwettelijkheid van een volksraadpleging. In Ecuador probeerde de politie Correa af te zetten vanwege ‘sociale onrust’ en in Paraguay is het een legale afzetting. De onderliggende redenen zijn dezelfde. Een Marxistische analyse leert ons dat we ons niet om de tuin mogen laten leiden door ‘legaliteit’ wanneer het over verwerving van de macht gaat.
Het al dan niet slagen van de staatsgreep hangt af van de reacties van de massa’s in Paraguay en van de mobilisatie van de revolutionaire krachten in de omliggende landen: Uruguay, Brazilië, Argentinië, Bolivia en Chili.
De Unie van Zuid-Amerikaanse Naties (UNASUR) stuurde haar buitenlandministers met hoogdringendheid naar Paraguay om ‘het recht ter verdediging van de democratie’ te garanderen. President Rafael Correa van Ecuador waarschuwde dat de UNASUR zijn ‘democratieclausule’ in werking kon stellen om de banden met Paraguay te verbreken en zelfs de grenzen kon sluiten indien Lugo op een oneerlijke manier berecht zou worden. Dit zou het verzet moeten stimuleren, maar de belangrijkste factoren zijn de krachten in Paraguay zelf. Geen enkele intergouvernementele organisatie kan de taak overnemen van sterk georganiseerde arbeiders en boeren.
De oprichting van het Front ter Verdediging van de Democratie (FDD), gebaseerd op de Frente Guasú (de organisatie die Lugo in 2008 steunde en mee aan de basis van zijn verkiezingsoverwinning lag) is een stap in de goede richting. De golpistenregering van Franco moet omvergeworpen worden door volksmobilisaties. Er moeten internationale demonstraties in steun van de FDD georganiseerd worden aan alle ambassades, vakbonden en arbeidersorganisaties moeten de staatsgreep veroordelen.
Het Guasú Front, de Espacio Unitario – Congreso Popular (die de socialistische bewegingen vertegenwoordigen), de vakbonden en de boerenorganisaties moeten verzetscomités van de FDD vormen in elk dorp en in elke wijk. Deze comités moeten de democratisch verkozen regering terugbrengen en de door Lugo beloofde landhervorming verder zetten, evenals de sinds 2008 beloofde sociale en democratische hervormingen. De arbeiders, de boeren, de studenten en de werklozen weten maar al te goed dat de kleine hervormingen van Lugo (enkele verbeteringen in het onderwijs en een loonsverhoging in de vorm van voedselbonnen) teruggedraaid zullen worden door het golpistenregime. De massa’s moeten de programma’s verder uitvoeren die Lugo niet kon implementeren. Een nationale staking moet onmiddellijk georganiseerd worden om het land te blokkeren, en zelfverdedigingcomités moeten opgericht worden.
Weg met de Regering Franco!
De massa’s moeten de democratie terug naar Paraguay brengen!
Translation: Vonk (Belgium)