"Is oorlog verschrikkelijk? Ja, het is verschrikkelijk winstgevend", merkte Lenin ooit op.
[Source]
De voortdurende verergering van inter-imperialistische conflicten en proxy-oorlogen bewijst dat Lenin wederom helemaal gelijk had. Terwijl duizenden mensen worden afgeslacht in Gaza, Oekraïne, Congo, Soedan en elders, en terwijl de defensie-uitgaven wereldwijd de pan uit rijzen, vullen een handvol kapitalisten hun zakken. De arbeidersklasse moet de rekening betalen voor deze dodelijke uitgavenspiraal.
De oplopende spanningen tussen de belangrijkste imperialistische machten en nieuwe proxy-oorlogen hebben kapitalistische regeringen ertoe aangezet de militaire uitgaven naar ongekende hoogten op te voeren.
In 2022 stegen de totale wereldwijde militaire uitgaven met 3,7 procent in reële termen, naar een nieuw record van $2,24 biljoen. NAVO-bondgenoten worden onder druk gezet om de defensie-uitgaven te verhogen tot een minimum van 2 procent van het BBP, waarbij alle achterblijvende leden zich haasten om dit doel te bereiken. Maar naar wie gaat al dat belastinggeld?
Volgens de Financial Times wordt verwacht dat de top 15 wapenfabrikanten in 2026 een vrije kasstroom van $52 miljard zullen noteren, waarbij vijf Amerikaanse bedrijven (Lockheed Martin, RTX, Northrop Grumman, Boeing en General Dynamics) meer dan de helft van dit bedrag voor hun rekening nemen.
Investeerders springen gretig op de kar – de Europese Stoxx-defensieaandelen stegen met meer dan 50 procent in 2023. De aandelen van bedrijven als Aselsan, Hindustan Aeronautics en Rheinmetall zijn sinds 2022 zelfs met wel 340 procent gestegen.
Kapitalisten schuiven zogenoemde ethische overwegingen opzij om zich te goed te doen aan deze uitspatting. In de woorden van een fabrikant, geciteerd door de Financial Times in 2022:
"[Enkele] maanden geleden wilden mensen ons verbieden, ze zeiden dat deze industrie heel slecht was. Het is nu een totaal andere wereld."
Deze bedrijven sluiten lucratieve deals met westerse regeringen om Oekraïne, Israël en Taiwan te bewapenen, maar ook om voorraden aan te vullen en hun eigen legers te versterken. Deze nieuwe tanks, raketten en granaten worden dus gebruikt om huizen te vernietigen en arme mensen te vermoorden in Gaza, Libanon, Donbas of Kivu, of in het beste geval om langzaam weg te roesten in legerdepots in de VS of West-Europa.
Deze verbazingwekkende cijfers komen echter niet overeen met een daadwerkelijke toename in de industriële productie. Bedrijven worden geconfronteerd met ernstige knelpunten. De grootste wapenfabrikanten van Europa hebben samen een leveringsachterstand van meer dan $300 miljard. En ze hebben geen haast om dit probleem aan te pakken.
Wat is de reden hiervoor? Kapitalisten zijn terughoudend geweest om te investeren in industriële capaciteit. Ze geven verschillende excuses, verwijzend naar "aanhoudende verstoringen in de toeleveringsketen en arbeidstekorten" of de bezorgdheid dat deze vraag uiteindelijk zal stabiliseren. Zoals een vertegenwoordiger van een wapenproducent, geciteerd door de Financial Times, het verwoordde:
"De politiek kan veranderen en veiligheidsbeoordelingen kunnen veranderen, en dus ook de vraag naar defensie."
Waar is al hun gepraat over ‘ondernemersrisico’ nu?
In feite zullen enorme wapenvoorraden en nieuwe barbaarse oorlogen steeds meer de norm worden, naarmate de strijd van imperialistische mogendheden om markten en invloedssferen toeneemt. Er valt ongetwijfeld flinke winst te behalen door de productie van nieuwe vernietigingsmiddelen op te voeren. Maar er zijn andere, gemakkelijkere manieren om winst te maken.
Als momenteel slechts een klein deel van dit geld wordt geïnvesteerd in productie, waar gaat de rest dan heen? Een cynische consultant geeft het antwoord op de vraag waar dit geld momenteel wordt weggestopt:
"Bedrijven houden doorgaans niet van grote hoeveelheden contant geld op hun balans... dus wat doen ze met al dat geld? Aandelenterugkoop en dividenden zijn een manier."
Kort gezegd, dit betekent dat de miljarden die uit de staatskas worden weggesluisd, rechtstreeks in de zakken van een handvol kapitalisten verdwijnen. Waarom investeren als je het geld gewoon kunt opstrijken? Westerse bourgeois regeringen zijn zeer toegeeflijk geweest tegenover de extravagantie van wapenfabrikanten. Maar in februari gaf Del Toro, secretaris van de Amerikaanse marine, een zeldzame publieke waarschuwing aan de industrie (onvermeld in de reguliere media) die de politieke angsten van de heersende klasse onthult in het licht van deze situatie:
"De wapenindustrie richt zich te veel op het terugkopen van aandelen en andere trucs die hun zakken vullen, en te weinig op investeringen in scheepswerven of het versterken van de defensie-industrie.
Je kunt niet van de Amerikaanse belastingbetaler vragen om grotere publieke investeringen te doen, terwijl je je aandelenkoersen blijft opdrijven door aandeleninkopen en beloofde kapitaalinvesteringen uitstelt."
Del Toro betreurt vervolgens dat in de jaren tachtig "iemand besloot dat het een geweldig idee was om de marinescheepsbouw aan de markt over te laten", met als gevolg dat China een groot deel van de wereldwijde scheepsbouw in eigen handen heeft geconcentreerd.
"De markt nam de oorlogsindustrie over in Amerika, terwijl China begon te investeren in marine- en commerciële scheepsbouw, waarbij China veel voordelen had zoals goedkope arbeid en geen regelgeving."
Natuurlijk bekritiseert Del Toro wapenfabrikanten vanuit het reactionaire perspectief van het Amerikaanse imperialisme, dat een machtig leger nodig heeft om de rest van de wereld te plunderen. Maar onbedoeld onthullen zijn opmerkingen de inefficiëntie, verspilling en corruptie van de kapitalistische markt. Deze verdedigers van het marktsysteem worden door hun eigen fouten getroffen.
Wie betaalt de rekening?
De kapitalisten slaan hun slag. Maar wie betaalt dit allemaal? De arbeidersklasse! Dit gebeurt direct via belastingen, zoals Del Toro toegeeft. Maar zij betaalt het ook indirect.
Ten eerste, doordat terwijl de militaire uitgaven stijgen, sociale voorzieningen tot op het bot worden uitgehold. Kapitalistische regeringen hebben nooit geld voor gezondheidszorg of onderwijs, maar op mysterieuze wijze vinden ze altijd miljarden voor tanks en raketten.
Portugal bijvoorbeeld, een kleine imperialistische natie die een ondergeschikte rol speelt in wereldzaken, verhoogde zijn militaire budget met 14 procent in 2023, terwijl de uitgaven voor gezondheidszorg slechts met 10 procent toenamen, op een moment dat haar nationale gezondheidsdienst op instorten staat en dringend nieuwe investeringen nodig heeft. De huidige Portugese regering heeft militaire bestedingsdoelen gesteld voor het einde van dit decennium, waarbij drie keer meer geld aan het leger zal worden besteed dan aan hoger onderwijs! Wapenuitgaven helpen de staatsschuld op te bouwen, wat in de toekomst nieuwe bezuinigingsmaatregelen noodzakelijk zal maken.
Maar ten tweede hebben oorlog, geopolitieke spanningen en sancties de inflatie verergerd, waardoor de reële lonen van arbeiders worden aangetast. Kortom, de arbeidersklasse wordt van alle kanten beroofd om de plannen van de oorlogshitsers te financieren. En het spreekt vanzelf dat telkens wanneer er oorlogen uitbreken, het de arbeiders en de armen zijn die sterven en lijden: in het Midden-Oosten, de Sahel, Oekraïne, Rusland, en overal.
Een revolutionaire uitweg
Communisten verzetten zich tegen deze verhogingen van de militaire uitgaven die enorme winsten opleveren voor een handjevol kapitalisten, maar die worden betaald door de arbeidersklasse. We willen boeken, geen bommen! We willen ziekenhuizen en scholen, geen raketten en tanks!
We waarschuwen echter ook dat deze oorlogsinvesteringen niet slechts een ‘ideologische keuze’ is van deze of gene regering, maar dat ze juist het verrotte karakter van het kapitalistische systeem weerspiegelen. De crisis van het kapitalisme leidt tot de intensivering van inter-imperialistische conflicten, omdat de taart van de wereldmarkt krimpt en de strijd om deze op te delen daardoor onvermijdelijk toeneemt. Dit maakt herbewapening tot een dringende noodzaak voor alle kapitalistische regeringen. Daarom is onze strijd tegen militarisme en imperialistische oorlogen ook een strijd tegen het kapitalisme, voor een wereldwijde socialistische revolutie.